Ethereum là đồng tiền điện tử rất nổi tiếng với vị trí thứ hai theo xếp hạng vốn hóa thị trường trong thế giới tiền điện tử, Ethereum đã thu hút rất nhiều sự chú ý từ các nhà đầu tư và những người đam mê tiền điện tử. Đồng tiền điện tử tương đối mới này không chỉ thể hiện sự thay đổi đáng kể về hiện trạng của thế giới tiền điện tử mà nó còn là một nền tảng cho phép phát triển và triển khai các ứng dụng mới một cách nhanh chóng. Mặc dù tiện ích của Ethereum là hiển nhiên đối với các lập trình viên và thế giới công nghệ, tuy nhiên với nhiều người không có gốc gác kỹ thuật thì công nghệ về nền tảng này cũng có phần khá phức tạp. Bài viết sau đây sẽ mang những góc nhìn nổi bật và dễ hiểu nhất để cho bất kỳ ai từ những người mới bắt đầu sử dụng tiền điện tử cho đến những người đã khá quen thuộc đều có thể nắm bắt được. Ethereum so với Bitcoin Nếu bạn quan tâm đến Ethereum, rất có thể bạn đã có một số kiến thức cơ bản về Bitcoin. Và hầu như tất cả các đồng tiền điện tử đều sẽ được so sánh với Bitcoin, và điều đó sẽ là một cách tiếp cận trực tiếp khiến chúng ta hiểu về các đồng tiền điện tử đó hơn. Bitcoin ra mắt vào năm 2009 đánh dấu mốc là một đồng tiền điện tử đầu tiên trên thế giới, với mục tiêu duy nhất là tạo ra một loại tiền tệ trên môi trường phi tập trung. Đồng tiền này sẽ không yêu cầu bất kỳ tổ chức tài chính trung gian nào tham gia vào vận hành hay cung cấp dịch vụ cho nó tuy nhiên nó vẫn đảm bảo giao dịch an toàn, hợp lệ và đáng tin cậy. Điều này đã được thực hiện bởi một công nghệ mang tính cách mạng được gọi là "blockchain". Blockchain là sổ cái kỹ thuật số, nó có nhiệm vụ liên tục ghi và xác minh các bản ghi. Nó được sử dụng để theo dõi và xác minh các giao dịch Bitcoin. Vì mạng lưới trên toàn cầu của các nút ngang hàng giao tiếp với nhau và cùng duy trì blockchain, nên nó không dễ bị tấn công và phá hỏng. Khi các khối mới được thêm vào mạng lưới, chúng sẽ được xác nhận liên tục. Tương tự như Bitcoin, Ethereum là một mạng lưới blockchain công cộng phân tán. Trong khi cả Ethereum và Bitcoin đều là những đồng tiền điện tử có thể được sử dụng để giao dịch giữa những người dùng, thì cũng có rất nhiều khác biệt đáng kể giữa hai nền tảng này. Ví dụ cụ thể đó là, Bitcoin sử dụng blockchain để theo dõi quyền sở hữu các đồng tiền kỹ thuật số qua đó khiến cho nó trở thành một hệ thống tiền điện tử cực kỳ hiệu quả. Mặt khác Ethereum, lại tập trung vào việc vận hành các mã lập trình của một ứng dụng. Các nhà phát triển ứng dụng chủ yếu sử dụng nó để thanh toán cho các dịch vụ và phí giao dịch trên mạng lưới Ethereum. Cả Bitcoin và Ethereum đều có tính chất “phi tập trung”, điều đó có nghĩa là chúng không bị kiểm soát bởi các hệ thống trung tâm và các đơn vị thẩm quyền. Các thợ mỏ tương tác với nhau trong quá trình vận hành mỗi một nút mạng bằng cách xác thực các giao dịch để kiếm phần thưởng mạng lưới: đồng bitcoin (với mạng lưới Bitcoin) hoặc đồng Ether (với mạng lưới Ethereum). Nếu bạn vẫn gặp khó khăn trong việc phân biệt hai đồng tiền điện tử này thì có lẽ, lời nhận xét của Tiến sĩ Gavin Wood — một trong những nhà đồng sáng lập của Ethereum — có thể có nhiều thông tin hữu ích: Tiến sĩ Gavin Wood, đồng sáng lập Ethereum Ethereum đơn giản là ứng dụng của blockchain cho một mục đích hoàn toàn khác. Ethereum là gì? Nói một cách đơn giản, Ethereum là một nền tảng phân tán dựa trên blockchain mà trên đó các ứng dụng phân tán (Dapps) có thể được xây dựng và vận hành. Hãy nhớ rằng, blockchain là cấu trúc mà phần lớn các đồng tiền điện tử được xây dựng và vận hành trên đó. Đó là một cơ sở dữ liệu không có máy chủ trung tâm để theo dõi mọi giao dịch và trao đổi. Chúng ta sẽ chuyển sang mô tả chi tiết về các ứng dụng phi tập trung - hay được gọi là DAPP - sau, tuy nhiên vẫn cần nắm rõ chúng là các ứng dụng phục vụ một mục đích nhất định cho người dùng. Sự hấp dẫn của Ethereum là bởi nó được xây dựng theo cách mà cho phép các nhà phát triển tạo ra các hợp đồng thông minh. Hợp đồng thông minh là các tập lệnh tự động thực hiện các tác vụ khi các điều kiện nhất định được đáp ứng. Những hợp đồng thông minh này được thực hiện bởi Máy ảo Ethereum (EVM) đã được tùy chỉnh tối ưu, máy ảo này được điều hành bởi một mạng lưới các nút công cộng trên toàn cầu. Đồng tiền điện tử của mạng lưới Ethereum được gọi là Ether. Ether phục vụ hai chức năng khác nhau: Là một khoản tiền chi trả cho các nút tham gia khai thác và qua đó hỗ trợ vận hành mạng lưới. Trả tiền cho người dùng theo các điều khoản của hợp đồng thông minh. Đây là yếu tố thúc đẩy người dùng làm việc trên nền tảng Ethereum. Tiếp theo chúng ta sẽ xem xét cách thức Ethereum hoạt động, lịch sử của Ethereum, và một số dapps thú vị chạy trên nền tảng Ethereum. Lịch sử Ethereum Năm 2011, một thanh niên người Canada gốc Nga 17 tuổi tên là Vitalik Buterin đã học về Bitcoin từ cha mình. Vào năm 2013, sau khi gặp gỡ các nhà phát triển trên khắp thế giới, những người đã chia sẻ niềm yêu thích với lập trình, Buterin đã xuất bản một bản sách trắng Whitepaper về đề xuất Ethereum. Vào năm 2014, Buterin bỏ học khi còn đang là một sinh viên tại University of Waterloo sau khi nhận được học bổng Thiel trị giá 100.000 đô la để tập trung toàn thời gian cho Ethereum. Vào năm 2015, hệ thống Ethereum đã hoạt động. Trong năm 2017, Ethereum đạt mức lãi suất lên đến 36 tỷ đô la. Cho dù bạn đang xem xét điều này từ quan điểm đầu tư hay từ quan điểm công nghệ hay nhân chứng cho lịch sử thì không thể chối bỏ được rằng Ethereum cực kì thú vị. Mục tiêu của Buterin là mang tính chất phân tán từ Bitcoin và xây dựng nên một nền tảng với ý nghĩa nhiều hơn chỉ là các đồng tiền tệ. Điều này có thể được thực hiện bằng cách xây dựng một ngôn ngữ lập trình hoàn chỉnh trong chuỗi khối Ethereum. Các sách trắng Ethereum đã đi vào chi tiết cho một số ứng dụng tiềm năng, tất cả đều có thể được xây dựng thông qua các ứng dụng phi tập trung trên mạng lưới Ethereum. Danh sách bao gồm: Hệ thống Token Dịch vụ tài chính phái sinh Hệ thống nhận dạng và lưu danh Lưu trữ tập tin Ngân hang Tổ chức tự chủ tập trung Bảo hiểm Nguồn cấp dữ lieu Điện toán đám mây Thị trường dự đoán Bằng cách xây dựng các ứng dụng này trên mạng lưới Ethereum, các dapp này có thể sử dụng blockchain của Ethereum thay vì phải tạo ra các ứng dụng của riêng chúng. Máy ảo Ethereum Các ứng dụng blockchain ra đời sớm hơn như Bitcoin chỉ cho phép người dùng sử dụng một tập các tính năng đã được xác định từ trước. Ví dụ, Bitcoin được tạo ra chú trọng hoạt động như một đồng tiền điện tử. Không giống như các dự án blockchain ở giai đoạn đầu này, Ethereum cho phép người dùng tạo ra các hoạt động của riêng họ. Máy ảo Ethereum (EVM) là một công cụ để hiện thực hóa điều này. Đây là một môi trường thực thi của Ethereum, EVM thực thi các hợp đồng thông minh. Vì mỗi nút trên mạng lưới Ethereum đều vận hành EVM nên các ứng dụng được xây dựng trên nó thu được những lợi ích của tính chất phân tán mà không cần phải xây dựng các nền tảng blockchain của riêng mình. Hợp đồng thông minh Hợp đồng thông minh là các chuỗi mã máy tính có khả năng tự động thực thi khi các điều kiện nhất định được xác định trước. Thay vì yêu cầu một cơ quan trung ương duy nhất để ra các phán quyết thì các hợp đồng này tự hoạt động. Điều này không chỉ làm cho toàn bộ quá trình vận hành hiệu quả hơn mà nó cũng tạo ra một môi trường công bằng và khách quan hơn. Ví dụ: một trường hợp ứng dụng hợp đồng thông minh đơn giản như sau: Jim muốn đặt cược với Sarah 100 Ether (ETH) rằng giá của ETH sẽ cao hơn 1000 USD vào ngày 30 tháng 8 năm 2018. Họ đồng ý về nguồn cấp dữ liệu được sử dụng để xác định giá ETH. Mỗi người ký quỹ 100 ETH cho một hợp đồng thông minh, để người chiến thắng sẽ lấy đầy đủ 200 ETH. Vào ngày 30 tháng 8 năm 2018, nguồn cấp dữ liệu được truy vấn và hợp đồng lập tức thực hiện việc gửi tiền cho người chiến thắng. Sử dụng hợp đồng thông minh, không cần Jim và Sarah phải tin tưởng lẫn nhau. Họ chỉ cần tin tưởng vào nguồn cấp dữ liệu. Hãy nhớ rằng đây chỉ là một ví dụ rất đơn giản. Nhiều hợp đồng thông minh cực kỳ phức tạp và có thể làm nhiều việc khác. Hợp đồng thông minh có thể tự động hóa một loạt các nhiệm vụ mà không cần các thực thể trung gian. Tất cả những gì hợp đồng thông minh cần là những quy tắc được biên soạn vào đó. Ứng dụng phân tán (Dapp) là gì? Hầu hết chúng ta đều hiểu về ứng dụng là gì. Một ứng dụng được định nghĩa chính thức là một chương trình hoặc một phần mềm được thiết kế và lập trình để hoàn thành một mục đích cụ thể của người dùng. Chúng ta sử dụng ứng dụng mỗi ngày: Ứng dụng cho phép chúng ta kiểm tra số dư ngân hàng của mình, tiếp cận các nguồn thông tin báo chí hoặc thậm chí là chơi các trò chơi như Flappy Bird. Bây giờ hãy giữ nguyên định nghĩa này và thêm tính chất phân tán vào cho nó. Các ứng dụng phân tán Dapp phục vụ các chức năng tương tự như đã nêu, nhưng chạy trên toàn bộ mạng lưới với các nút phân tán thay vì nằm ở một nguồn trung tâm. Thực tế là nhờ tính chất phân tán đã làm cho dapp có những lợi thế rất lớn so với các ứng dụng truyền thống. Hãy thử tưởng tượng bạn biết khi nào Instagram sẽ ngừng hoạt động vì máy chủ bị hỏng? Điều này không thể xảy ra với dapp. Chuyện gì sẽ xảy ra khi Zomato bị tấn công và thông tin của 17 triệu người bị lấy cắp? Điều này không xảy ra với các ứng dụng phân tán Dapp. Thêm vào đó các Dapp có tính chất: Nguồn mở - Dapp cho phép người dùng xem mã ứng dụng trên cả giao diện người dùng và các chương trình phụ trợ. Tự trị - Dapp tự động hành động theo các quy tắc được mã hóa và nhúng vào hệ thống. Không có chỗ cho tham nhũng bên ngoài. Bảo mật - Dữ liệu và giao thức được lưu trữ trên blockchain hoàn toàn được mã hóa. Lý thuyết toán học đã chứng minh chúng gần như không bị hack. Hoạt động toàn thời gian - Chúng ta đã biết nền tảng Blockchain luôn chạy điều đó có nghĩa là không có thời gian ngừng hoạt động của các dapp. Triển khai dễ dàng - Điều này giúp ích cho các nhà phát triển muốn tận dụng lợi thế của công nghệ blockchain mà không cần phải tạo một nền tảng blockchain mới. Để chạy trên mạng phi tập trung này, dapp chỉ phải trả phí giao dịch. Trong nhiều trường hợp, người dùng front-end thậm chí không thể nhận biết đâu là các ứng dụng thông thường đâu là các ứng dụng phân tán. Dapp thường sử dụng các ứng dụng nền web HTML/JavaScript để tương tác với blockchain và điều này khá tương đồng với nhiều ứng dụng thông thường mà chúng ta sử dụng hàng ngày. Các ứng dụng Dapp của Ethereum Đã có một số lượng lớn các dự án, cả đã được triển khai và đang phát triển, được xây dựng trên mạng lưới Ethereum. Đây chỉ là một vài trường hợp điển hình nhất hiện nay. Golem: Dự án Golem nhằm mục đích tạo một siêu máy tính toàn cầu và dễ dàng được tiếp cận với bất cứ ai. Đó thực chất là một môi trường kinh tế chia sẻ phân tán đầu tiên của năng lực điện toán. Đó được đánh giá là một thị trường toàn cầu, người dùng có thể kiếm tiền bằng cách "cho thuê" sức mạnh tính toán nhàn rỗi của họ, hoặc tiêu tiền để có quyền truy cập vào một siêu máy tính. Bạn đã bao giờ sử dụng một siêu máy tính chưa? Siêu máy tính có giá hàng triệu đô la và có thể lên tới một tỷ đô la. Siêu máy tính Tianhe-2 hiện tại có sức mạnh bằng khoảng 18,400 máy chơi game Playstation 4s. Mục tiêu của Golem là làm cho sức mạnh tính toán này dễ dàng được truy cập ở bất cứ nơi nào trên thế giới với chi phí vô cùng tối ưu. Augur: Mục tiêu của Augur là sử dụng mạng phi tập trung để tạo ra một công cụ dự báo mạnh mẽ sử dụng cho các thị trường dự đoán. Augur sẽ thưởng cho người dùng dự đoán chính xác các sự kiện trong tương lai. Trong khi ở mức độ tương tác người dùng nó có vẻ giống như một nền tảng cá cược phi tập trung. Augur có khả năng cung cấp dữ liệu phán đoán mạnh mẽ cho hầu như bất kỳ ngành nào. Civic: Civic nhằm mục đích bảo vệ danh tính của người dùng và cung cấp các truy cập dựa trên blockchain với tính chất bảo mật, chi phí thấp để xác minh danh tính. Điều này sẽ không chỉ ngăn chặn và cung cấp cho người dùng sự hỗ trợ nhằm tránh những gian lận danh tính mà còn giúp loại bỏ quy trình kiểm tra thông tin cá nhân và kiểm tra lý lịch liên tục. OmiseGO: Tầm nhìn OmiseGO là giải quyết các vấn đề về sự thiếu hiệu quả của các tổ chức tài chính, các tổ chức xử lý giao dịch và các cổng thanh toán bằng cách cho phép các giao dịch phi tập trung tích hợp vào một nền tảng blockchain công cộng với chi phí thấp và khối lượng cao. Điều này có nghĩa là bất kỳ ai cũng có thể thực hiện các giao dịch tài chính như thanh toán, trả tiền lương, giao dịch thương mại B2B, tài trợ chuỗi cung ứng, quản lý tài sản và chương trình khách hàng thân thiết mà không phải dựa vào một máy chủ đơn lẻ… đi kèm với lệ phí đắt đỏ! Storj: Mục đích của Storj là giúp người dùng có thể cho thuê dung lượng ổ đĩa cứng của họ để đổi lấy các đồng STORJ. Tương tự với đó, người dùng có thể sử dụng Storj để thuê thêm không gian ổ cứng. Đây chỉ là một vài dapp khác nhau chạy trên nền tảng Ethereum. Điều thực sự nổi bật với dapp là cách mà những người sáng lập có thể gọi vốn thực bằng cách bán token. Trong khi các ứng dụng truyền thống phải tìm kiếm các giải pháp đầu tư bên ngoài hoặc các chương trình IPO thì một dapp chỉ đơn giản thực thi các chương trình ICO và huy động vốn mà họ cần để xây dựng doanh nghiệp của họ. Trong khi điều này loại bỏ các cản trở từ các quy trình tài chính thì nó cũng vô hình chung tạo nhiều kẽ hở cho những kẻ lợi dụng các chương trình ICO với mục đich lừa đảo. Tiếp tục so sánh Ethereum và Bitcoin Bây giờ bạn đã hiểu rõ Ethereum là gì và nó hoạt động như thế nào, thật hữu ích khi xem lại các so sánh của đồng tiền điện tử này với Bitcoin ở góc độ kỹ thuật. Trong khi hai đồng tiền điện tử này phục vụ các mục đích khác nhau thì rõ ràng có thể thấy Ethereum có các ưu việt kỹ thuật hơn hẳn Bitcoin: Thời gian tạo khối ngắn hơn - Trên nền tảng Ethereum, các khối được khai thác trong khoảng 15 giây một lần so với khoảng thời gian 10 phút của Bitcoin. Thời gian ngắn hơn sẽ cho phép nền tảng blockchain này xác nhận dữ liệu giao dịch nhanh hơn mặc dù nó cũng có nghĩa là các khối bị bỏ rơi nhiều hơn. Cấu trúc phí tinh tế hơn - Phí giao dịch Ethereum dựa trên nhu cầu lưu trữ và sử dụng mạng lưới. Trong khi giao dịch bitcoin bị giới hạn bởi kích thước khối. Khai thác tinh tế hơn - Khai thác Bitcoin giờ cần các máy ASIC (Mạch tích hợp ứng dụng chuyên dụng), đòi hỏi một lượng vốn đầu tư lớn. Thuật toán khai thác của Ethereum được thiết kế chống lại sự phụ thuộc ASIC do đó nó sẽ tạo sự công bằng và bình đẳng cho toàn bộ mạng lưới. Ethereum được cho là hiện đang hoạt động tốt hơn Bitcoin với vai trò là một loại tiền tệ. Với Ethereum, bạn có thể gửi các giao dịch một cách tin cậy, nhanh hơn, trả phí giao dịch thấp hơn và quy trình khai thác giúp mang lại lợi nhuận cao hơn. Sự cố DAO Sự cố DAO giống hệt như tên của nó và đã gây ra rất nhiều nhầm lẫn cho mọi người và mang tới cho tổ chức DAO một danh tiếng xấu. DAO là một tổ chức tự trị phi tập trung chủ yếu hoạt động như một quỹ đầu tư mạo hiểm của nhà đầu tư. Họ không có cấu trúc quản lý, không có ban giám đốc và không liên quan đến bất kỳ tổ chức chính phủ cụ thể nào, và thay vào đó họ vận hành trên nền tảng mã nguồn mở. DAO được thành lập để cung cấp cho các nhà tài trợ các tính năng bỏ phiếu cho các ứng dụng phân tán dapp xứng đáng được đầu tư thông qua các token DAO. Dưới đây là quy trình phê duyệt Dapp: Đề xuất sách trắng whitepaper bởi các nhân vật có uy tín trong cộng đồng Ethereum Nhận được bình chọn bởi những người nắm giữ token DAO Nhận được phê duyệt từ 20% trong tổng số phiếu bầu để nhận được một phần tiền là các đồng DAO mà họ cần để phát triển dự án. DAO nổi tiếng nhất với các chiến dịch huy động vốn từ cộng đồng lớn nhất trong lịch sử, họ đã gọi vốn được 150 triệu đô la bằng đồng Ether từ hơn 11.000 nhà đầu tư. DAO cũng được nhắc đến nhiều sau vụ tấn công đánh cắp 50 triệu USD. Cuộc tấn công này chắc chắn đã gây ra sự chia rẽ trong cộng đồng Ethereum, tạo ra hai cộng đồng như chúng ta đã biết là Ethereum (ETH) và Ethereum Classic (ETC). Cuộc tấn công đã xảy ra do “hàm Split” của DAO. Theo đó các nhà tài trợ muốn rời khỏi dự án DAO có thể sử dụng “hàm Split” của họ, quá trình này sẽ trả lại cho họ lượng tiền mà họ đã đầu tư. Quy định duy nhất với các nhà tài trợ là họ phải giữ Ether của họ trong vòng 28 ngày trước khi họ có thể rút chúng. Vào ngày 17 tháng 6 năm 2016, một người hoặc một nhóm người ẩn danh đã lợi dụng kẽ hở bảo mật của chức năng Split và thực hiện gọi hàm theo một vòng lặp đệ quy. Việc hack quá dễ dàng này đã làm cho các hacker lặp lại yêu cầu rút lại các token DAO nhiều lần trước khi hệ thống đăng ký đạt tới 50 triệu USD. Tin tức về vụ hack này đã tạo ra một sự hỗn loạn trong cộng đồng Ethereum. Trong khi vụ hack này không liên quan gì đến nền tảng Ethereum và mọi thứ chỉ liên quan đến nền tảng DAO, tuy nhiên nhiều thành viên của cộng đồng Ethereum đã đầu tư vào DAO. Cộng đồng sau đó có 28 ngày để đưa ra một giải pháp và cuối cùng đã có một đề xuất hard fork được đưa ra theo đó cộng đồng sẽ dừng blockchain hiện tại lại hoàn toàn và tạo ra một quy trình hoàn tiền. Vụ việc này cuối cùng đã dẫn đến sự chia rẽ trong cộng đồng Ethereum và sau đó đã tách thành Ethereum (ETH) và Ethereum Classic (ETC). Các bản cập nhật trong tương lai cho Ethereum Tương lai của Ethereum là tươi sáng, nhưng không phải là nó không có sự không chắc chắn tiềm tàng trong nội tại của nó. Một sự kiện đáng chú ý là kế hoạch về một bản cập nhật hard fork với tên gọi Metropolis dự kiến diễn ra vào cuối tháng Chín. Bản nâng cấp hard fork này cho thấy một số nâng cấp lớn cho nền tảng này bao gồm: Tăng tính ẩn danh với kỹ thuật “zk-SNARK.” Điều này có nghĩa là người dùng sẽ có thể thực hiện các giao dịch ở mức ẩn danh an toàn hơn bao giờ hết. Hợp đồng thông minh và quy trình lập trình sẽ được thiết kế thuận tiện và dễ dàng hơn nhiều. Một lớp mặt nạ sẽ được triển khai thêm để tăng cường tính bảo mật trên mạng lưới. Người dùng sẽ có thể xác định được địa chỉ mà gắn với một khóa riêng của họ, và điều này sẽ bảo vệ họ khỏi việc bị hack từ các máy tính lượng tử. Nâng cao độ khó của quy trình khai thác. Đây là một bước tiến quan trọng trong quá trình chuyển đổi Ethereum từ giải thuật khai thác theo năng lực (PoW) sang giải thuật khai thác theo cổ phần (PoS). Chúng ta sẽ chưa biết tác động của phiên bản cập nhật này sẽ ảnh hưởng đến giá của đồng Ethereum như thế nào khi thị trường có thể điều chỉnh theo nhiều cách khác nhau. Nếu nâng cấp thu hút thêm nhiều người dùng, giá có thể tăng lên. Tuy nhiên, nếu khả năng khai thác trở nên khó khăn hơn và lợi nhuận sụt giảm, giá có thể giảm. Kế hoạch nâng cấp tiếp theo sau kế hoạch Metropolis được gọi là Serenity sẽ làm tăng độ ổn định và khuyến khích đầu tư nhiều hơn. Kết luận Trong khi có rất nhiều mối quan tâm về đầu cơ đồng Ethereum, thì điều quan trọng cần lưu ý là các cộng đồng Ethereum và dapp vẫn tập trung vào việc xây dựng một tương lai hữu hình cho nền tảng này. Ethereum là một ứng dụng tuyệt vời của công nghệ blockchain và đã làm cho nó có thể hỗ trợ cho hàng trăm dự án khác cùng tồn tại.